Co to jest inflacja i jakie ma skutki?

Inflacja Większość zjawisk ekonomicznych i gospodarczych nie może być rozpatrywana w oderwaniu od pojęcia inflacji. Warto dowiedzieć się zatem, jaki wpływ ma ona na gospodarkę, finanse, ale także, jakie są jej przyczyny oraz jej skutki. Pomocna będzie w tym definicja inflacji, a także wyszczególnienie jej rodzajów. Poniżej najważniejsze informacje na temat tego zjawiska ekonomicznego.

Inflacja - co to jest?

Inflacja jest to proces, który polega na wzroście przeciętnego poziomu cen w gospodarce. Nie jest to zjawisko, które następuje nagle. To proces, który dzieje się stopniowo, wiele będzie zależało od tempa jego postępowania. Inflacja jest równoważna ze spadkiem siły nabywczej pieniądza. Oznacza to, że wraz z upływem czasu za określoną sumę pieniędzy można kupić mniej, niż kupiłoby się jeszcze kilka lat temu. Przeciwieństwem inflacji jest deflacja, czyli spadek przeciętnych cen w gospodarce. Inaczej jest ona nazywana inflacją ujemną. Inflacja sama w sobie nie jest zjawiskiem negatywnym. Niebezpieczne mogą być zbyt duże odchylenia od normy, czyli szybko postępująca inflacja. Jeżeli chcemy się dowiedzieć, ile wynosi inflacja, warto zajrzeć na stronę GUS lub NBP. Ten ostatni publikuje co miesiąc cztery wskaźniki inflacji bazowej, do których należą:

inflacja po wyłączeniu cen administrowanych,
inflacja po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych,
inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii,
15% średnia obcięta.

Inflacja bazowa jest swoistym wyznacznikiem, jak powinna wyglądać inflacja w sytuacji, kiedy rynek finansowy byłby wolny od różnych szoków, zmian, gwałtownych spadków czy wzrostów cen. To swoista wzorcowa prognoza bez uwzględniania nieprzewidywalnych czynników z zewnątrz. Oceniając stopień inflacji, warto porównywać rok do roku, a nie tylko ostatnie miesiące. Pomocne może być także wykres ukazujący ostatnie kilkanaście miesięcy, gdzie widoczna jest inflacja roczna.

Przyczyny inflacji

Powodem inflacji są pewne działania ekonomiczne oraz zmiany stale zachodzące w gospodarce. Do najczęstszych i mających największe znaczenie przyczyn inflacji należą:

Zwiększającą się podaż pieniądza - jest ona wynikiem działalności banku centralnego, czyli instytucji odpowiedzialnej za funkcjonowanie systemu bankowego w danym kraju. W Polsce jest to NBP. Kreacja pieniądza może mieć miejsce nie tylko w bankach narodowych, ale też komercyjnych.
Wzrost poziomu wydatków planowanych w gospodarce, czyli tzw. zagregowanego popytu.
Zarobki nieadekwatne do produktywności w gospodarce - sytuacja, kiedy podwyżki pensji nie idą w parze z efektywnością.
Wadliwa struktura gospodarki lub jej przeinwestowanie.
Wzrost cen kluczowych surowców strategicznych, np. ropy naftowej.
Niewłaściwe gospodarowanie środkami z budżetu państwa, czyli dokładniej mówiąc większe wydatki niż wpływy.
Szybki wzrost kosztów produkcji przekładający się na wzrost cen produktów i usług.
Nadmierna akcja kredytowa banków.
Pojawienie się na rynku firmy/instytucji posiadającej monopol w danej dziedzinie.

Inflacja pełzająca, krocząca, galopująca - rodzaje inflacji

Podstawowym kryterium pozwalającym wyznaczyć różne rodzaje inflacji jest jej tempo. W zależności od tego, jakie jest natężenie procesów inflacyjnych, inflacja może być:

Pełzająca - procesy inflacyjne nie powodują zaburzeń w funkcjonowaniu gospodarki i sektora finansowego. Zwykle wtedy nie przekraczają kilku procent w skali roku.
Krocząca - podmioty zaczynają podejmować działania w wyniku inflacji, sytuacja jest napięta i zaczyna wymykać się spod kontroli. Zwykle takie zjawisko dzieje się, gdy inflacja sięga kilkunastu procent.
Galopująca - w tym przypadku pojawiają się niepokoje społeczne, bezrobocie, strajki, a także zahamowanie wzrost gospodarczego. Dotyczy inflacji na poziomie kilkudziesięciu procent.
Hiperinflacja - pieniądz błyskawicznie traci na wartości, co jest skutkiem niewłaściwej, tzw. inflacjogennej polityki państwa.

Jak już wspomniano, powyższy podział dotyczy tempa inflacji. W literaturze można spotkać się także z podziałem ze względu na przyczyny inflacji. Wówczas wyróżniana jest:

Inflacja popytowa (pieniężna) - wynikająca z dużego popytu w stosunku do niższej podaży. Ze względu na dużą ilość pieniądza w obiegu nazywana jest także pieniężną.
Inflacja kosztowa (podażowa) - przyczyną inflacji są rosnące koszty produkcji.
Inflacja strukturalna, czyli popytowo-kosztowa. Jest ona spowodowana niedostosowanie produkcji do potrzeb klientów.

Ze względu na przyczynę wyróżnia się także inflację wewnętrzną, importowaną, kredytową, budżetową, endogeniczna oraz egzogeniczną.

Jakie są skutki inflacji?

Skutki inflacji są zwykle najbardziej odczuwane przez konsumentów. Najbardziej zauważalnym skutkiem inflacji jest spadek wartości pieniądza, a co za tym idzie spadek wartości pieniędzy znajdujących się na nisko oprocentowanych lokatach i "w kieszeni". To z kolei pociąga za sobą kolejny skutek, czyli wyzbywanie się pieniędzy i nabywanie rzeczy nietracących na wartości, np. złota, nieruchomości. Oszczędności mogą uchronić także obligacje skarbowe. Powoduje to ożywienie gospodarcze w niektórych sektorach. W związku z inflacją można zaobserwować także spadek wartości zobowiązań i wierzytelności. Społeczne skutki inflacji mogą zaobserwować pracodawcy. W związku ze wzrostem cen spada zadowolenie pracowników. Zaczynają oni protestować, żądać podwyżek. Wszystkie te skutki mogą prowadzić do barku stabilizacji w prowadzeniu działalności gospodarczej. Innymi skutkami inflacji są rosnące koszty związane z utrzymaniem, transportem, a także koniecznością aktualizacji cen sprzedawanych produktów i dostarczanych usług. W okresie szybko postępującej inflacji może mieć miejsce nominalny wzrost wynagrodzeń, utrudnienia w rozliczaniu transakcji zagranicznych oraz wysokie obciążenie podatkowe.

Czy inflacja szkodzi, czy jest korzystna?

Inflacja nie jest zła. Może nieść ze sobą negatywne skutki, ale lepsze jest jej występowanie niż jej całkowity brak. Największe zagrożenie niesie inflacja, która wzrasta bardzo szybko oraz taka, która trwa długo. Na inflacji korzysta budżet państwa, gdyż jego zobowiązania maleją, a wpływu z tytułu VAT są większe. Niestety są i grupy poszkodowane przez inflację. Należą do nich najubożsi, osoby zarabiające najmniej - ich pensje nie rosną w tak szybkim tempie. Na bieżąco wydają wszystko, co zarabiają i nie są w stanie zbudować oszczędności. Może to powodować niepokoje społeczne i ogólne niezadowolenie. Najlepsza jest inflacja na poziomie ok. 2,5%. Pozwala ona planować rozwój na dłuższą metę, gospodarka jest przewidywalna i nie zatrzymują się zakupy, jak w przypadku deflacji.

Źródło: https://social.estate/.