Egocentryzmem nazywamy sposób myślenia, obejmujący stawianie swojej osoby w centrum, umiejscawianie się na pierwszym miejscu oraz dostrzeganie jedynie swoich pragnień i potrzeb. Ponadto, egocentryk nie potrafi przyjąć i zrozumieć poglądów innych osób. Skąd bierze się egocentryzm, jak zachowuje się egocentryk i jak z nadmiernym egocentryzmem walczyć?
Egocentryzm: skąd się bierze? Egocentryzm dziecięcy
Egocentryzm jest wrodzony - to stwierdzenie może zadziwić wielu z nas ale taka jest prawda. Egocentryzm dzielimy bowiem na egocentryzm dziecięcy oraz egocentryzm dorosłych.
Z egocentryzmem dziecięcym mamy do czynienia u każdego dziecka i stanowi normalny i naturalny etap rozwoju moralnego człowieka. Małym egocentrykiem jest każde dziecko mniej więcej do rozpoczęcia nauki w szkole. Mały egocentryk nie potrafi zrozumieć tego, co czują inni, ma trudności z zaakceptowaniem decyzji, które nie jest po jego myśli, nie lubi się dzielić, gdyż uważa, że zasługuje na to, co najlepsze i chce mieć wszystko o tym zamarzy. Z dziecięcego egocentryzmu wynika między innymi bunt 2 i 3 latka. Przedszkolak również jest egocentrykiem, może mieć trudności z dzieleniem się zabawkami oraz podporządkowaniem regułom, panującym w placówce. Dopiero w wieku 7-8 lat pojawia się u dziecka szereg emocji złożonych, w tym poczucie winy, wstyd, jak również zdolność empatii, czyli wczuwania się w stany emocjonalne innych osób. To oznaka, że dziecko zaczyna wychodzić z postawy egocentrycznej, a rozwój moralny następuje prawidłowo.
Zdarzyć się może jednak i tak, że z wielu powodów rozwój moralny dziecka nie zakończy się wyjściem z egocentryzmu. Wtedy możemy mieć do czynienia z postawą egocentryczną w dorosłym życiu. Dlatego może się tak stać? Wśród przyczyn wymienia się zaburzenia w rozwoju społecznym i emocjonalnym we wczesnym dzieciństwie, w tym zaniedbanie emocjonalne przez rodziców ale i nadopiekuńczość, porzucenie, sieroctwo czy bycie ofiarą przemocy. Brak prawidłowego rozwoju moralnego może być też spowodowany traumą.
Dorosły egocentryk: jak się zachowuje?
Gdy, tak jak opisano wcześniej, rozwój moralny dziecka nie będzie postępował właściwie, możemy mieć do czynienia z egocentryzmem dorosłych. Objawia się on dokładnie tak samo, jak egocentryzm dziecięcy ale występuje u osób dorosłych.
Egocentryk:
- postrzega wszystko jedynie z własnej perspektywy;
- zawsze chce być w centrum zainteresowania;
- jest przekonany o słuszności swoich sądów oraz własnej nieomylności;
- jest egoistyczny, zauważa jedynie swoje potrzeby;
- nie wykształcił w sobie empatii, nie umie wczuć się w sytuację innej osoby;
- narzuca innym swoje zdanie, czasem czyni to w sposób agresywny;
- domaga się potwierdzania swoich tez, chce być chwalony i doceniany;
- jest samolubny, zaborczy.
Utrwalona w dorosłości postawa egocentryczna może powodować wiele negatywnych skutków dla osobowości człowieka, w tym wzrost poziomu neurotyzmu oraz egoizmu. Egocentryk zwykle nie ma wysokiego poczucia własnej wartości, z czego wynikają jego problemy.
Test: czy jestem egocentrykiem?
Wydaje Ci się, że powyższy opis może dotyczyć Ciebie? Odpowiedz na poniższe pytania i dowiedz się, czy możesz mieć cechy egocentryka.
1. Co robisz, gdy ktoś ma na jakiś temat inne zdanie niż Ty?
- a) Krzyczę na niego, oczywiście nie ma racji.
- b) Próbuję na spokojnie przekonać go do swoich racji.
- c) Może mieć inne zdanie, każdy ma do tego prawo.
2. Wygrywasz milion złotych w lotto, co robisz?
- a) Wydaję całą fortunę na swoje zachcianki.
- b) Kupię coś dla siebie i dla najbliższych, część zainwestuję.
- c) Część wydam ale sporo oddam potrzebującym, są biedniejsi ode mnie.
3. Lubisz być w centrum zainteresowania?
- a) Uwielbiam.
- b) To zależy, czasem tak.
- c) Nie lubię być na świeczniku, unikam takich sytuacji.
4. To twój sukces, jakiej reakcji oczekujesz od otoczenia?
- a) Oczywiście pochwał i pozytywnych uwag, co do mojej osoby.
- b) Świętowania w gronie najbliższych.
- c) Cieszę się ja i najbliższa mi osoba, to wystarczy.
5. Ktoś znajomy ma problem, co Ty na to?
- a) Nic mnie to nie interesuje, to jego sprawy.
- b) Mogę mu pomóc, jeśli mnie o to poprosi.
- c) Przykro mi i za wszelką cenę będę go wspierać.
Za każdą odpowiedź a) przyznaj sobie 3 punkty, za odpowiedź b) 2 punkty, a za c) tylko 1 punkt. Policz je.
Jeśli masz od 15 do 11 punktów, masz wiele cech egocentryka, jesteś osobą skoncentrowaną na sobie, lubisz przewodzić ale i nie znosisz sprzeciwu. Denerwuje Cię, gdy ktoś myśli inaczej, lubisz podporządkowywać sobie innych oraz kontrolować ich.
Jeśli masz od 10 do 6 punktów posiadasz cechy, które mogą "włączyć" myślenie egocentryczne, aczkolwiek nie grozi Ci bycie osobą samolubną oraz egoistyczną. Lubisz, gdy ktoś się z Tobą zgadza i Cię chwali ale nie dążysz do tego na siłę.
Jeśli zebrałaś 5 punktów i mniej nie masz cech egocentryka, jesteś osobą dobroduszną, życzliwą, empatyczną i wrażliwą na potrzeby innych. Czasem może jednak brakować Ci odwagi do bronienia swojego zdania i asertywności.
Jak walczyć z egocentryzmem?
Czy z egocentryzmem trzeba walczyć? Nie, gdyż nie stanowi jednostki chorobowej ale w dużej mierze może zaburzać funkcjonowanie, zwłaszcza kontakty z innymi. Warto wybrać się na konsultację psychologiczną. Specjalista pomoże nam ustalić plan zmiany swojego życia, włącznie ze zmianami w myśleniu i działaniu. Terapia skoncentrowana jest na wykształcaniu empatii, zwiększaniu wrażliwości na potrzeby innych oraz naukę dawania, zamiast jedynie brania. W czasie terapii kładzie się też nacisk na podnoszenie samooceny i pewności siebie u egocentryka.
Komentarze